Nằm ở phía Tây Bắc của tỉnh Hòa Bình, được núi non bao bọc, Mai Châu là mảnh đất hội tụ, giao lưu của nhiều dân tộc anh em sinh sống. Mai Châu hiện có 12 di tích, danh thắng, trong đó có 5 di tích được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận đó là: Hang Khoài (Xăm Khòe), Hang Chiều (thị trấn Mai Châu), Hang Nhật, Hang Láng, Hang Mỏ Luông (Chiềng Châu).

Điều hấp dẫn du khách khi du lịch Mai Châu là đến các bản làng vùng cao - chính là văn hoá của mỗi dân tộc, cùng tìm hiểu về nếp sống và ẩm thực đậm chất Tây Bắc. Đặc biệt là cùng gia chủ vít cong cần rượu trên nếp nhà sàn, nắm tay nhau nhún nhẩy bước chân múa xòe trong nhịp điệu cồng chiêng trầm bổng.

Ngoài ra, Mai Châu còn là địa phương lưu giữ kho tàng văn nghệ dân gian phong phú với những nét đặc trưng của dân tộc Thái, Mông qua các hoạt động của người xưa trong các lễ hội như: lễ hội “Cầu mưa”, lễ hội “Chá chiêng” của dân tộc Thái và lễ hội “Gầu tào” của dân tộc Mông.

1. Du lịch Mai Châu - Văn hóa Chợ phiên Pà Cò

Chợ phiên Pà Cò cách thị trấn Mai Châu gần 40km về phía Bắc, nằm giữa trung tâm 3 xã Hang Kia, Pà Cò (Mai Châu) và Loóng Luông (Mộc Châu, Sơn La). Chợ phiên Pà Cò chỉ họp vào ngày chủ nhật hàng tuần, khi sương mù còn mịt mùng khắp rừng, khắp núi, bà con người H’Mông vùng cao Mai Châu đã hăm hở xuống chợ. Chợ phiên vùng cao nơi đây không chỉ là nơi mua bán, trao đổi hàng hóa mà còn là nơi gặp gỡ giao lưu của bà con vùng cao.

Chợ phiên Pà Cò mặc dù diễn ra mỗi tuần một lần, nhưng rộn rã và tấp nập như ngày hội, ngày chợ Tết dưới xuôi. Chợ bày bán đủ thứ, tới đây du khách sẽ bị “choáng ngợp” bởi hàng loạt các sản phẩm từ nông sản, vật nuôi, vải vóc, đồ thổ cẩm, nông cụ cho đến cả đồ gia dụng, điện tử, đĩa nhạc, mỹ phẩm…

Chợ phiên Pà Cò tọa lạc tại xã Pà Cò huyện Mai Châu. Từ trung tâm thị trấn Mai Châu bạn có thể di chuyển bằng xe máy hoặc xe ô tô riêng theo đường quốc lộ 6 để đến đây.

2. Khám phá Bản Lác

Bản Lác có tuổi đời hơn 700 năm, dân ở bản Lác chủ yếu là người Thái đen sinh sống đời này qua đời khác với nghề trồng lúa nương và dệt thổ cẩm là chính. Nơi đây như một món quà của núi rừng dành tặng những ai yêu thích sự bình yên, tĩnh lặng để cùng hoà mình vào không gian khoáng đạt mướt màu xanh của núi rừng Hoà Bình.

Đi dạo một vòng trong bản, bạn sẽ không thấy bất kỳ hành động chèo kéo du khách hay mời mọc mua hàng. Các mặt hàng như khăn quàng cổ, váy xòe Thái, những chiếc ví xinh xắn, cung, nỏ, sáo trúc, mõ trâu, chiêng, tù và, sừng trâu… được bày bán trước cửa nhà, bạn có thể lấy để thử, chụp ảnh mà không sợ bị để ý hay than phiền, kể cả không mua cũng chẳng khiến chủ hàng buồn lòng.

Chỉ với 10.000đ cho đến 15.000đ, du khách đã có thể thuê cho mình 1 bộ đồ truyền thống của người Thái, để được hóa thân thành những chàng trai khỏe khoắn, nhí nhảnh hay những cô gái bản địa dịu dàng trong tà váy thổ cẩm, cảm nhận được phần nào đó nét văn hóa dân tộc nơi đây.

Với những đặc thù về địa lý và truyền thống văn hóa sẵn có, chính quyền huyện Mai Châu đã giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc đồng thời khai thác tiềm năng du lịch khá hiệu quả.

3. Ẩm thực đậm chất Tây Bắc đầy hấp dẫn và độc đáo không nên bỏ qua khi du lịch Mai Châu

Đi du lịch thì không thể thiếu các món ăn. Đến với bản Lác du khách sẽ được dùng cơm cùng với gia chủ. Đồ ăn thì chủ yếu là các sản vật của núi rừng do người dân tự trồng trọt, chăn nuôi hoặc lên rừng hái lượm, săn bắt. Có thể kể đến như cơm lam, xôi nếp nương, cá suối, lợn bản, măng chua, rau đồ, gà đồi, cá suối hấp, măng đắng…

Cơm lam

Món ăn đầu tiên và có lẽ là món ăn nổi tiếng nhất của Mai Châu là món cơm lam. Món ăn này không quá cầu kỳ với những ống nứa non, chứa đầy gạo và nướng trên bếp lửa, ăn kèm với muối vừng, thịt heo nướng… Tuy nhiên, chế biến món ăn này đỏi hỏi sự khéo léo và tỉ mỉ. Gạo là nguyên liệu quan trọng, khi nấu cơm lam, người ta lựa chọn loại gạo đặc trưng của vùng núi, hạt nhỏ, thuôn dài, khi chín tỏa mùi thơm nức.

Xôi nếp nương

Nếp được ngâm nhiều giờ cho mềm trước khi đồ xôi. Người phụ nữ Thái không đồ xôi bằng nồi, xửng hấp như người Kinh mà cho nếp vào chõ gỗ. Nếp tự chín bằng hơi chứ không nấu. Việc chế biến rất kỳ công và đòi hỏi sự khéo léo. Sau khi có mùi thơm lừng thì lấy xôi ra, cho vào một cái rổ. Tuy nhiên, lúc này xôi chưa chín. Xới đều xôi trong rổ một hồi rồi cho vào chõ gỗ và đồ tiếp cho đến khi xôi chín. Hạt nếp nương giờ đã chín bóng bẫy, hương thơm xộc vào mũi thực khách.

Thịt lợn Mường

Lợn Mường hay còn gọi là lợn cắp nách, lợn mán, lợn “nít”,… là loại lợn thân hình dài, mõm nhọn, tai nhỏ, chân gầy, lông dài và cứng, được nuôi trong điều kiện tự nhiên, chăn thả trong rừng, chỉ ăn cây, cỏ, không ăn các loại thức ăn công nghiệp nên thịt chắc, nhiều nạc, ít mỡ, thơm ngon và có vị ngọt thịt tự nhiên khi ăn.

Đây là một trong những món ăn đậm đà hương vị vùng cao, là đặc sản không thể thiếu trong những bữa cơm đãi khách của người dân vùng núi Tây Bắc.

Măng đắng

Măng rừng là một đặc sản của vùng đất Mai Châu này và là thứ luôn có sẵn trong nhà bởi người dân thường lên rừng lấy măng về ngâm chua hoặc phơi khô để ăn dần. Đã có nhiều du khách nói vui khi thưởng thức món ăn này,họ tự đặt tên cho món măng đắng là món “Tình yêu” bởi vì khi mới thưởng thức các bạn sẽ thấy vị đắng của măng nhưng sau khi nuốt lại thấy vị ngọt của nước măng.

Thịt gà đồi

Gà đồi là loại gà được thả trong vườn, trên đồi, trên rừng và được nuôi tự nhiên. Bất cứ ai đã ăn gà đồi Mai Châu chính gốc đều không thể quên được hương vị thơm ngon đặc biệt của nó. Thịt cực kỳ thơm ngon đặc trưng mà không một giống gà nào có được. Để thưởng thức món gà đồi này ngon nhất, chỉ nên luộc chín tới, lúc này thịt gà còn chắc và giòn, chấm cùng muối ớt trộn lá chanh, phần nước luộc ngọt lịm dùng để ăn kèm với cơm nóng.

Đặc biệt, đã đặt chân đến bản Lác Mai Châu thì đừng bao giờ trở về mà chưa thử rượu cần của chính người trong bản tự sản xuất nguyên liệu và ủ bằng phương pháp thủ công truyền thống. Người Thái là một trong những dân tộc thiểu số có cách làm rượu cần tương đối đặc biệt so với các dân tộc khác. Sau khi gom đủ các loại lá quả như mắc cái, bơ hinh ho, củ riềng, quả ớt, lá trầu không,…, họ đem giã nhuyễn với gạo tấm, đem ủ từ 15 – 20 ngày. Cái rượu thường được làm bằng vỏ củ sắn khô hoặc ngô, củ dong riềng, hạt ý dĩ,… Trải qua một quá trình khá phức tạp nữa, rượu cần mới được nên vị thơm và nồng rất đặc trưng, được dùng bằng các cần tre trúc nhỏ đã được đục thông.

Thưởng thức các món ăn nổi tiếng của Mai Châu bên cạnh chum rượu cần, ngắm nhìn các thiếu nữ dân tộc Thái biểu diễn các điệu múa truyền thống đầy uyển chuyển, mượt mà thì quả là không có gì sánh bằng.