Những ngày qua, hình xăm của cô hiệu phó Văn Thuỳ Dương trong bức ảnh ngày khai giảng đã nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Tuy nhiên tục xăm mình đã có từ thời cha ông ta và ở mỗi một thời kỳ lịch sử, việc xăm hình lại có những ý nghĩa riêng.
Nguồn gốc của tục xăm mình
Tục xăm mình của người Việt cổ
Theo sách Việt sử giai thoại có viết: Một trong những tục cổ xưa nhất của người Việt là xăm mình, kéo dài đến cuối thế kỉ thứ XIII, đầu thế kỉ thứ XIV mới chấm dứt. Có người nói rằng, bởi tục này mà tên nước đầu tiên của người Việt là Văn Lang.
Được biết, vào thời bấy giờ, người dân trên núi xuống nước đánh bắt cá thường bị thuồng luồng gây tổn hại, nên đã cùng nhau tâu việc ấy với Vua. Vua nói: “Các giống ở trên núi khác với các loài ở dưới nước. Các loài ở dưới nước chỉ ưa những gì giống với mình và ghét những gì khác mình. Vì vậy, ta mới bị gây hại”. Thế rồi, nhà vua bèn ra lệnh cho ai nấy cũng phải lấy màu xăm hình thủy quái vào người. Từ đó, họ không bị thuồng luồng gây thương tích nữa.
Như vậy, tại Việt Nam, tục xăm mình đã có từ những người Việt cổ để thuận lợi cho việc đánh bắt cá của người dân.
Tục xăm mình trên thế giới
Năm 1991, tại vùng núi Tyrol gần biên giới nước Áo và Ý, “người băng” Ötzi đã được phát hiện trong tình trạng gần như nguyên vẹn sau hơn 5.300 năm. Nhờ điều kiện khí hậu lạnh giá và địa hình núi đá bao phủ đã biến ông trở thành một trong những xác ướp cổ nhất từng tồn tại. Không những thế, cơ thể Ötzi còn là nơi lưu giữ một bộ sưu tập các hình xăm từ thời đại Đồ đồng với hơn 50 họa tiết trang trí trải dài từ đầu đến chân.
Ngoài ra các hình xăm cổ cũng được tìm thấy tại Ai Cập, Trung Quốc, Nhật Bản và Hy Lạp. Cho thấy nguồn gốc của tục xăm mình đã có từ thời xa xưa tại nhiều quốc gia trên thế giới.
Ý nghĩa của tục xăm mình
Tục xăm mình của người Việt cổ
Bắt nguồn từ những người Việt cổ, tục xăm mình tiếp tục phát triển mạnh mẽ vào thời Lý - Trần. Đặc biệt là vào thời nhà Trần, từ vua quan cho tới thần dân, ai cũng thích xăm hình vào người. Những người trong hoàng tộc, phục dịch trong triều đình buộc phải xăm hình lên thân thể và coi đó như là một luật lệ phải thi hành.
Đến đời vua Trần Anh Tông (1293 - 1314) đã phản đối việc này, vì nhà vua rất sợ thợ châm kim vào da thịt mình. Chính vì thế mà sau này, ai thích thì xăm. Tục xăm mình không còn là quy định nữa.
Ngoài ra, theo sử liệu, để tỏ rõ ý chí quyết tâm diệt giặc ngoại xâm và bảo vệ giang sơn, năm 1285, quan quân nhà Trần tất thảy đều xăm lên cánh tay hai chữ “Sát Thát” (giết quân Thát Đát, tức quân Mông Cổ).
Sách Đại Việt sử ký toàn thư chép: “Ngày 12, quân giặc đánh Gia Lâm, Vũ Ninh, Đông Ngàn, bắt được nhiều quân ta, thấy người nào cũng thích hai chữ “Sát Thát”” bằng mực vào cánh tay, tức lắm, giết hết”.
Không dừng ở đó, dưới vương triều Trần, những thành viên thuộc đội quân Thánh Dực bảo vệ xa giá thì xăm lên trán ba chữ Thiên Tử Quân (Quân đội Thiên Tử). Hay dân chúng thì thường xăm lên bụng những chữ “nghĩa dĩ quyên khu”, “hình vu báo quốc” thể hiện tinh thần thượng võ; vì việc nghĩa liều thân, báo đền ơn nước.
Đối với người Việt cổ, tục xăm mình không chỉ thể hiện sự hòa hợp với thiên nhiên, mà còn mang ý nghĩa quyết tâm chống địch
Tục xăm mình trên thế giới
Với trường hợp của Ötzi, một trong những cách giải thích về sự xuất hiện của các họa tiết ông mang trên người là để phục vụ mục đích chữa bệnh. Dựa vào vị trí các hình xăm gần các khớp xương, có giả thuyết cho rằng đó là tiền thân của thuật châm cứu.
Giả thuyết tương tự về công dụng chữa bệnh cũng có thể được áp dụng cho tục xăm mình của người Ai Cập cổ đại. Đặc biệt là tục xăm mình này dường như chỉ xuất hiện trên cơ thể phụ nữ.
Có ý kiến cho rằng, các họa tiết nằm ở bụng, đùi hoặc ngực có thể là một loại bùa chú bảo vệ họ trong lúc mang thai hoặc khi sinh nở. Bên cạnh đó, ở Syria, hình xăm lại mang ý nghĩa như một dạng biểu tượng tôn giáo.
Như vậy tục xăm mình có nguồn gốc và ý nghĩa đặc biệt đối với Việt Nam và nhiều quốc gia trên giới. Ngày nay việc xăm mình trở nên phổ biến hơn và được coi là một trường phái nghệ thuật riêng biệt, được giới trẻ đón nhận và yêu thích. Đây cũng là cách để nhiều người thể hiện cá tính và sở thích của mình.