Ông N.M.P (sinh năm 1964, sống tại Hà Nội) có tiền sử mắc bệnh tiểu đường, nhiều năm nay vẫn sử dụng thuốc tiêm insulin theo chỉ định của bác sĩ để điều trị. Tuy nhiên, đầu tháng 10/2020, nghe người quen mách bảo, ông P. mua một loại thuốc nam có dạng viên màu vàng nâu, đường kính khoảng 1cm về dùng thử với liều dùng 4 viên/ngày.

Điều đáng nói, nhãn gói thuốc chỉ ghi sản phẩm do “Lương y Thích Thiện Tín” bào chế, không rõ thành phần, không rõ hàm lượng, không rõ nơi sản xuất và không có chứng nhận cấp phép. Quảng cáo trên bao bì cho biết thuốc có công dụng điều trị tiểu đường và suy thận.

Chia sẻ về tình trạng của ông P., bác sĩ Lương Tuấn Kiên, khoa Hồi sức tích cực – Chống độc cho biết: “Ông P. nhập viện trong tình trạng nhiễm toan chuyển hóa và toan lactic rất nặng, các chỉ số xét nghiệm đều xấu, đe dọa ngừng hô hấp, ngừng tim”.

Các bác sĩ đã nhanh chóng tiến hành hồi sức tích cực, cho bệnh nhân thở máy và sử dụng thuốc vận mạch để tăng huyết áp. Bên cạnh đó, ông P. được chỉ định lọc máu liên tục để đào thải chất độc ra ngoài.

Theo bác sĩ Kiên, chất Phenformin chuyên được dùng để điều trị đái tháo đường tại Mỹ từ những năm 1950. Tuy nhiên, từ năm 1973, nó đã bị cấm sản xuất và lưu hành do gây ra nhiều ca tử vong liên quan đến nhiễm axit lactic. Người gặp tình trạng toan chuyển hóa do Phenformin có tỷ lệ tử vong lên đến hơn 50%. Bệnh nhân P. rất may mắn khi được đưa đến bệnh viện cấp cứu kịp thời và đáp ứng tốt với điều trị.

Sau 2 ngày điều trị tích cực, bệnh nhân đã cai được máy thở, rút ống nội khí quản, cắt thuốc vận mạch, dừng lọc máu. Ở thời điểm hiện tại, bệnh nhân tỉnh táo, hết suy đa tạng, có thể tự ăn bằng đường miệng. Các bác sĩ tiên lượng bệnh nhân có thể xuất viện trong vài ngày tới.

Dù Việt Nam và các nước trên thế giới đã cấm lưu hành Phenformin, tuy nhiên, hàng năm vẫn ghi nhận nhiều trường hợp nhập viện do ngộ độc Phenformin khi uống thuốc nam.

Từ trường hợp của bệnh nhân P., bác sĩ Kiên khuyến cáo, những bệnh nhân đái tháo đường cần tuân thủ chặt chẽ chỉ định điều trị của bác sĩ và kiên trì theo phác đồ để được hiệu quả cao nhất. Đặc biệt, không tự ý sử dụng các loại thuốc nam không rõ nguồn gốc xuất xứ, thành phần vì có thể thuốc đã được trộn các chất cấm, có hại cho cơ thể.

Trước đó, vào tháng 3/2018 tại Bệnh viện Đa khoa TP.Cần Thơ đã ghi nhận 10 ca nhập viện trong đó có 4 ca tử vong do sử dụng thuốc nam “gia truyền” trị tiểu đường mang nhãn hiệu “Chánh Đức, lương y Thích Thiện Tinh”. Sản phẩm thuốc đông dược này cũng có dạng viên tròn, nhỏ, đóng thành nhiều gói, có màu vàng nâu, không rõ thành phần và nguồn gốc xuất xứ. Liệu “thần dược” trị tiểu đường này và loại thuốc nam ông P. sử dụng có cùng nguồn gốc sản xuất?

Được biết, vài ngày đầu khi chuyển sang dùng loại thuốc này, chỉ số đường huyết của bệnh nhân có giảm. Tuy nhiên, đi kèm với đó là các triệu chứng lạ như ăn uống kém, mệt mỏi, tụt huyết áp, đau bụng. Những triệu chứng này ngày một nặng hơn.