Nhật Bản là quốc gia hiếm hoi chịu ảnh hưởng khá ít từ đại dịch Covid-19. Họ không phải phong tỏa toàn bộ, nền kinh tế chưa bị ảnh hưởng quá nhiều dù đại dịch vẫn mang lại một xu hướng đáng sợ. Theo đó, một hiện thực kinh hoàng ở Nhật Bản hiện nay là số người tự tử suốt 1 tháng qua còn nhiều hơn lượng người chết vì Covid-19 kể từ đầu đại dịch.

Nhật Bản có số người tự tử cao trong tháng 10

Nhật Bản trong một thời gian dài là một trong những nước có tỉ lệ tự tử cao nhất thế giới, theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới. Năm 2016 tỉ lệ tự tử của nước này là 18,5/100.000 người, chỉ đứng sau Hàn Quốc ở khu vực tây Thái Bình Dương và gần gấp đôi so với tỉ lệ tự tử trung bình toàn cầu là 10,6/100.000 người.

Mới đây, Đài CNN lại dẫn số liệu thống kê của chính phủ Nhật Bản cho biết tổng số người chết vì tự tử của nước này chỉ riêng trong tháng 10 đã nhiều hơn số người chết vì COVID-19 trong năm 2020 (tính tới thứ sáu tuần qua, 27-11).

Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Nhật Bản cho biết trong tháng 10 đã có 2.153 người tự tử. Trong khi đó, theo thống kê của Bộ Y tế Nhật, tính tới 27-11 đã có tổng cộng 2.087 người chết vì COVID-19. Như vậy, sau nhiều năm gần đây giảm, số ca tự tử tại Nhật đã tăng trở lại, lên tới mức cao nhất kể từ tháng 5-2015.

Phó giáo sư Michiko Ueda, một chuyên gia về vấn đề tự tử tại ĐH Waseda ở Tokyo, nhận xét: "Chúng tôi thậm chí đã không có lệnh phong tỏa, và ảnh hưởng của COVID-19 là rất nhỏ so với các nước khác… nhưng chúng tôi vẫn chứng kiến số ca tự tử tăng cao".

"Điều này cho thấy những nước khác có thể phải chứng kiến số ca tự tử tương tự hoặc thậm chí lớn hơn trong tương lai", phó giáo sư Michiko Ueda nói tiếp.

Vì sao Nhật Bản có số người tự tử cao hơn lượng người chết vì Covid-19?

Có khá nhiều nguyên nhân phức tạp đứng sau tỉ lệ này, như làm việc quá nhiều, áp lực từ trường học, xa lánh xã hội, và những định kiến xung quanh các chứng bệnh tâm thần.

Nhưng tính chung trong vòng 10 năm từ 2009 - 2019, số người tự tử ở Nhật đã giảm đi, chỉ còn khoảng 20.000 người tính đến năm 2019. Đây là con số thấp nhất kể từ năm 1978. Có điều khi Covid-19 xuất hiện, mọi chuyện lại đang diễn biến theo chiều hướng xấu, và đặc biệt là đang nghiêng về phụ nữ nhiều hơn.

Dù vẫn thấp hơn so với nam giới, nhưng tỉ lệ phụ nữ tự sát đang dần tăng lên. Trong tháng 10/2020, số phụ nữ tự sát đã tăng tới 83% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, tỉ lệ ở nam chỉ là 22%.

Các chuyên gia cho rằng có một số nguyên nhân có khả năng đứng sau chuyện này. Phụ nữ chiếm tỉ lệ lớn về công việc bán thời gian tại các ngành dịch vụ như khách sạn, nhà hàng và bán lẻ - những ngành chịu ảnh hưởng lớn nhất vì dịch bệnh. "Xã hội Nhật vốn đã phân biệt đối với phụ nữ. Đây là một xã hội nơi kẻ yếu bị đào thải khi có sự cố xảy ra."

Nghiên cứu toàn cầu trên 10.000 người do tổ chức CARE thực hiện đã chỉ ra rằng, có 27% phụ nữ gặp khó khăn với các chứng bệnh tâm lý trong đại dịch, hơn gấp đôi so với mức 10% ở nam giới. Cùng với nỗi lo thu nhập, họ phải đối mặt với nhiều gánh nặng khác nữa. Như những người may mắn giữ được việc, phụ nữ vẫn phải chăm lo cho con cái, đưa đón con và chịu trách nhiệm cho nhiều việc không tên khác.

Ngoài ra, tại Nhật Bản hiện vẫn còn những định kiến liên quan việc thừa nhận sự cô đơn và rắc rối. Chuyện này phải được nhìn lại từ thập niên 1990, sau khủng hoảng tài chính, tỉ lệ tự sát tại Nhật Bản trong 10 năm kế tiếp tăng đến kỷ lục, với ít nhất 34.000 người tự chấm dứt cuộc sống. Các chuyên gia cho biết sự xấu hổ và nỗi lo khi bị sa thải - nhất là cánh nam giới ở thời điểm ấy - đã tạo ra một làn sóng trầm cảm cùng tỉ lệ tự sát gia tăng.

Đầu thập niên 2000, chính phủ Nhật Bản đầu tư mạnh vào công tác ngăn chặn tự tử và hỗ trợ những người tự tử không thành, bởi lẽ để giảm được tỉ lệ tự sát này phải có sự thay đổi của cả xã hội.

Dữ liệu trên của Nhật Bản giúp các nước khác có cơ hội nhìn sâu hơn về ảnh hưởng của các biện pháp phòng chống đại dịch COVID-19 với sức khỏe tinh thần, cũng như đâu là những nhóm dân cư dễ tổn thương nhất.