Miền quê Việt Nam không chỉ đẹp rực rỡ bởi những ruộng lúa ngập sắc vàng mùa thu hoạch hay hình ảnh biển xanh, cát trắng, nắng vàng đã đi sâu vào tiềm thức, mà thấp thoáng đâu đó, ở những vùng ven biển, người ta còn bị mê hoặc bởi những cánh đồng muối được kết tinh từ giọt ngọc của biển cả. Dọc theo những vùng ven biển, bên cạnh cái nghiệp ngàn đời lênh đênh trên sóng nước, trong khoảng thời gian từ tháng 12 năm này đến tháng 5 năm sau, một số vùng lại rộn ràng trong công việc làm muối để tìm kiếm thêm thu nhập.

Xếp thứ 13 trong Top 15 điểm ngắm hoàng hôn đẹp nhất thế giới, cánh đồng muối ở Việt Nam được Dailymail miêu tả: "Việt Nam có rất nhiều điểm tham quan hấp dẫn, trong đó có các cánh đồng muối. Vào ban ngày, người dân bận rộn thu hoạch muối, với sản lượng lên tới 700.000 tấn mỗi năm. Khi mặt trời lặn, họ ra về, những cánh đồng muối trở nên yên tĩnh lạ thường, cảnh sắc trở nên đặc biệt với ánh hoàng hôn phản chiếu trên những thửa ruộng.

Cà Ná – Ninh Thuận

Cà Ná là một làng chài nhỏ yên bình với lịch sử hơn 100 năm làm muối, có từ thời Pháp thuộc. Muối Cà Ná được xem là chất lượng nhất nước, được ưa chuộng nhờ hương vị đậm đà, thanh thanh đặc trưng, cũng là nguyên liệu chính yếu làm nên một đặc sản trứ danh khác của đất Ninh Thuận – nước mắm Cà Ná. Chính nhờ tỉ lệ Clorua Natri (muối nguyên chất) lên tới 95% mà muối Cà Ná chiếm vai trò thiết yếu trong chế biến loại nước mắm cùng tên.

Chưa hết, địa thế bầu tròn với những dãy núi Nam Trung bộ bao quanh, chắn gió cũng là nguyên nhân khiến vùng đất này ít chịu ảnh hưởng gió mùa Tây Nam (gió đem mưa đến vào mùa hạ), vô tình mang lại lợi thế khô hạn lý tưởng để làm muối. Trên thực tế, điều kiện tốt nhất cho người diêm dân là nền nhiệt đạt mức 26-27 độ C với độ ẩm không khí chỉ 75-77%, lượng mưa thấp, có nắng và nhiều gió.

Và quan trọng hơn cả, vùng đất Cà Ná còn chịu sự ảnh hưởng của một hiện tượng tự nhiên vô cùng đặc biệt. Hiện tượng nước trồi (upwelling) là khi các dòng nước lạnh, di chuyển từ phía sâu lên vùng nước nông, thay thế cho dòng nước nóng hơn, tác động tạo nên tính chất khô hạn của vùng. Hiện tượng này khiến cho nhiều dinh dưỡng và thực vật phù du xuất hiện ở những bề mặt tiếp xúc trực tiếp với bức xạ mặt trời, kích hoạt quá trình quang hợp, tạo thức ăn phong phú cho động vật biển. Đây cũng chính là lý do khiến Muối Ninh Thuận có độ trắng trong tự nhiên và hàm chứa nhiều khoáng chất rất tốt cho sức khỏe, phục vụ đắc lực cho các ngành công nghiệp chế biến.

Thì ra, Muối Cà Ná nổi tiếng gần xa là nhờ biết kết hợp bí quyết làm muối tích lũy hơn 100 năm, cởi mở áp dụng các phương pháp canh tác hiện đại và quan trọng hơn cả là đã biết tận dụng điều kiện tự nhiên tưởng chừng bất lợi thành lợi thế, tạo ra những hạt muối được đánh giá là có thời gian kết tinh thành hạt nhanh hơn, hạt muối to, khô ráo, trắng hơn muối ở nơi khác.

Phương Cựu - Ninh Thuận

Nằm cách thành phố Phan Rang Tháp Chàm khoảng 15 km, thuộc xã Phương Hải, huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận du khách sẽ bắt gặp cánh đồng muối Phương Cựu đẹp say lòng người, có hàng trăm hecta làm muối với sản lượng muối thu được cả ngàn tấn muối mỗi năm từ những ô muối nối nhau chạy dài xa tít được xem là cánh đồng muối lớn nhất miền Trung.

Mùa làm muối bắt đầu khoảng tháng 12 đến tháng 5 dương lịch. Đây là nơi du khách sẽ khám phá những trải nghiệm mới, hiểu biết về cuộc sống của các diêm dân. Và điều quan trọng hơn, du khách sẽ có những bức ảnh tuyệt vời bởi khung cảnh ở đây lúc nào lên ảnh cũng thật lung linh, huyền ảo và đẹp mê hồn. Còn gì đẹp hơn khi được ngắm nhìn những cánh đồng muối dưới ánh nắng bình minh hay hoàng hôn của mặt trời. Ở mỗi thời điểm khác nhau trong ngày, người ta dường như cảm nhận vẻ đẹp của những cánh đồng muối ở những góc độ khác nhau đầy trữ tình và lưu luyến.

Dựa vào các gộp đá trên bờ, các diêm dân đắp thành những ô ruộng muối rộng đến hàng chục ha mỗi ô. Đến đây, du khách sẽ được nhìn thấy khung cảnh sống động kết hợp giữa vẻ đẹp của cảnh quan tự nhiên với vẻ đẹp của sự hăng say lao động. Lần đầu tiên được chứng kiến các công đoạn làm muối, du khách sẽ phải ngỡ ngàng với độ khó nhọc mà những diêm dân phải trải qua để tạo nên những hạt muối trắng tinh được sử dụng hằng ngày.

Một ngày làm muối của người dân diêm điền bắt đầu từ lúc sáng sớm. Đầu tiên là công đoạn làm đất, ngâm cát cùng nước biển sau đó đem cát san đều, phơi trên ruộng đất và tưới nước biển lên sân phơi, rắc muối mồi. Khi cát khô, trên từng hạt cát sẽ kết tinh từng hạt muối nhỏ. Trời càng nắng, muối càng mau tạo hình, cái nắng bỏng rát da thịt là ưu ái của ông Trời để vụ mùa được bội thu, để những hạt muối thêm trắng trong, tinh khiết. 

Chợ Bến - Vũng Tàu

Từ lâu, thành phố biển Vũng Tàu không chỉ đẹp rực rỡ bởi hình ảnh của biển xanh, cát trắng, nắng vàng mà thấp thoáng đâu đó người ta còn bị mê hoặc bởi cánh đồng muối được kết tinh từ giọt ngọc của biển cả, bởi những người diêm dân chân chất, lam lũ bao đời với công cuộc mưa sinh. 

Thuộc xã An Ngãi, huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, cánh đồng muối Chợ Bến là một trong những cánh đồng muối nổi tiếng ở Việt Nam cho năng suất cao. Để đến được đây, từ Bà Rịa men theo tỉnh lộ 44A ra biển Long Hải, bạn sẽ được tận mắt ngắm nhìn một cánh đồng muối hoang sơ, bao la, trải dài tít tắp đến tận chân trời. 

Đầu tiên là công đoạn làm đất, ngâm cát cùng nước biển sau đó đem cát san đều, phơi trên ruộng đất và tưới nước biển lên sân phơi, rắc muối mồi. Khi cát khô, trên từng hạt cát sẽ kết tinh từng hạt muối nhỏ. Vào khoảng giữa trưa nắng, độ 12h đến 1h là khoảng thời gian người dân sử dụng công cụ đo độ mặn nước biển để xác định nồng độ muối. Trời càng nắng, muối càng mau tạo hình, cái nắng bỏng rát da thịt là ưu ái của thượng đế để vụ mùa được bội thu, để những hạt muối thêm trắng trong và tinh khiết. Muối bắt đầu kết tinh vào khoảng 14h hằng ngày, diêm dân lại hối hả bắt tay vào công đoạn thu hoạch muối. 

Diêm Điền - Thái Bình

Cách thủ đô Hà Nội 110 km về phía đông nam, thị trấn Diêm Điền thuộc huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình là một trong 3 khu dự trữ sinh quyển lớn nhất của vùng châu thổ sông Hồng. Theo nghĩa Hán Việt, diêm là muối, điền là ruộng, nghĩa gốc của từ Diêm Điền có nghĩa là ruộng muối. Tên làng đã nói lên nghề của nhân dân nơi đây, đó là làm muối và đi biển.

Khác với những làng nghề muối khác, Diêm Điền lại có thời gian thu hoạch muối là vào tháng 4 đến tháng 7. Vào khoảng thời gian này, Diêm Điền có gió nồm và nắng gắt, là thời điểm hoàn hảo để người dân thu hoạch được những hạt muối trắng to và đậm vị mặn mà. 

Biển Diêm Điền với nồng độ mặn của nước biển đạt chuẩn để làm ra những hạt muối trắng. Làng nghề truyền thống làm muối biển ở đây đã có từ rất lâu đời. Nghề làm muối kéo dài từ khoảng tháng 4 đến tháng 7 trong năm. Đặc biệt vào tháng 4 và tháng 6 khi có những ngọn gió nồm thổi về, và nắng vàng gay gắt là thời điểm thuận lợi nhất để làm ra được những hạt muối trắng to, đậm vị và chắc nhất.

Sa Huỳnh - Quảng Ngãi

Được hình thành từ thế kỷ 19, cánh đồng muối Sa Huỳnh trở thành một trong những vựa muối quan trọng ở miền Trung. Đến Sa Huỳnh vào khoảng thời gian từ tháng 12 năm này đến tháng 5 năm sau, bạn sẽ được nhìn thấy một vẻ đẹp mộc mạc, bình dị của những người dân làm nghề nơi đây, họ chăm chỉ cần cù từ sáng đến chiều để cho ra những hạt muối trắng tinh đậm vị, đó là lý do vì sao nghề làm muối ở nơi đây vẫn được lưu truyền, giúp người dân kiếm sống, ổn định tài chính. 

Làng muối Sa Huỳnh nằm ở cực Nam tỉnh Quảng Ngãi, thuộc huyện Đức Phổ, cách thị trung tâm thành phố chừng 60 km. Sa Huỳnh có bãi biển đẹp và từ lâu nổi tiếng là vựa muối quan trọng ở miền Trung. Từ quốc lộ 1A đi qua địa phận làng Sa Huỳnh có thể thấy những cánh đồng muối nối tiếp nhau như những tấm gương phản chiếu, lấp lánh dưới ánh mặt trời.