Tại sao chất béo không phải là nguyên nhân gây ra béo phì?

Ngày 16/10/2020, trong khuôn khổ chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2015-2025, Bộ Y tế tổ chức Lễ phát động “Tháng hành động đẩy lùi tình trạng thừa Cholesterol trong cơ thể”. Chất béo là chất dinh dưỡng cơ bản cần thiết của con người. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng chất béo là nguyên nhân làm tăng nồng độ cholesterol trong máu, gây béo phì, từ đó loại bỏ hoàn toàn chúng trong khẩu phần ăn.

Nói về tầm quan trọng của chất béo, PGS.TS Lê Bạch Mai, nguyên Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho biết chất béo không phải nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nồng độ cholesterol cao.

"Trên thực tế, người Việt ăn không nhiều chất béo. Tỷ lệ chất béo trung bình trong khẩu phần ăn hàng ngày ở Việt Nam là khoảng 20%. Tuy nhiên, việc lựa chọn chất béo, cách chế biến thực phẩm chưa phù hợp khiến chúng ta không giữ được lượng chất béo tốt và gây rối loạn chuyển hóa lipid", bà Mai nhận định.

Chất béo có chứa axit béo chưa no cần thiết với sức khỏe. Do đó, bà Mai khẳng định mọi người đều cần bổ sung chất này mỗi ngày. Hai loại axit béo chưa no mà cơ thể không tự tổng hợp được là omega-3 và omega-6. Các chất này đã được chứng minh làm giảm cholesterol trong máu.

Đặc biệt, omega 3 có chứa 2 loại axit béo tác động tốt tới cơ thể là DHA và EPA. Trong đó, DHA có tác động lớn tới thị lực. Nhiều nghiên cứu đã phát hiện một hàm lượng lớn axit béo này trong võng mạc. Việc cung cấp đủ omega 3 với DHA giúp võng mạc và thị lực của chúng ta tốt hơn.

Ngoài ra, omega 3 còn hỗ trợ việc phát triển trí não. Nguyên nhân là chất béo chiếm 60% cấu trúc của não. Việc thiếu hụt chất này có thể khiến não bộ kém phát triển, hạn chế khả năng tư duy.

Bên cạnh DHA, EPA là axit béo có vai trò lưu trữ khối cơ. EPA đặc biệt cần thiết với người cao tuổi, vận động ít và khả năng tổng hợp cơ bắp kém. Các khối cơ săn chắc giúp những người này vận động tốt hơn, sự kết nối giữa xương, khớp trở nên trơn tru.

Trong khi đó, omega 6 có tác dụng làm giảm nồng độ cholesterol và phòng chứng loạn nhịp tim, huyết khối và góp phần điều chỉnh huyết áp.

Tương tự lớp da bảo vệ cơ thể, màng tế bào bao phủ cấu trúc tế bào và đảm bảo vai trò của chúng. Sự thiếu hụt chất béo sẽ ảnh hưởng tới lớp màng này, khiến tế bào dễ bị tổn thương.

Axit béo chưa no có tác dụng làm giảm cholesterol, ngăn ngừa các bệnh về tim mạch. Tuy nhiên, khi tiếp xúc với nhiệt độ cao, chúng có thể bị gãy các nối đôi, thay đổi thành chất béo chuyển hóa (trans fat) và gây ra nhiều tác hại.

Một nguồn axit béo chưa no tiêu biểu là dầu thực vật. Chúng ta nên sử dụng dầu thực vật để trộn, xào ở mức nhiệt thấp thay vì chiên như hiện nay. Điển hình, dầu ô liu, sản phẩm nổi tiếng có lợi cho sức khỏe, cũng không phải ngoại lệ.

Ngoài ra, cá cũng là thực phẩm chứa nhiều axit béo chưa no. Tuy nhiên, người Việt có thói quen ít ăn cá hoặc rán thay vì hấp. Do đó, tình trạng thiếu omega-3 trở nên rất phổ biến.

Bà Mai cho rằng: "Người dân không nên chỉ quan tâm tới tình trạng cholesterol cao. Tỷ lệ cholesterol thấp tại Việt Nam hiện cũng rất đáng báo động (17%). Tính riêng vấn đề về cholesterol, 50% người Việt có tình trạng lipid máu không bình thường".

"Khi mua dầu ăn, việc đầu tiên chúng ta cần xác định là sẽ sử dụng nó với mục đích gì. Tùy cách sử dụng, mọi người nên lựa chọn sản phẩm phù hợp", PGS.TS Mai chia sẻ.

Việc cả nhà chỉ sử dụng một chai dầu cho mọi món ăn mang lại nhiều tác hại cho sức khỏe các thành viên. Cùng nhiệt độ, chất béo nào đông đặc trước sẽ chứa nhiều axit béo no hơn. Dựa vào đó, những người nội trợ trong gia đình cần cân nhắc mua sản phẩm phù hợp.