Travelmag giới thiệu đến bạn sắc màu độc đáo của làng nghề làm nhang truyền thống ở khắp mọi miền Tổ quốc:

LÀNG QUẢNG PHÚ CẦU - HÀ NỘI

Quảng Phú Cầu từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm nhang (tăm hương) truyền thống. Đến Quảng Phú Cầu, hình ảnh dễ dàng bắt gặp đó là những bó tăm hương đỏ rực như những "đóa hoa" dưới nắng. Làng Quảng Phú Cầu cách Hà Nội khoảng 30km, đã hình thành hơn 100 năm. Nơi đây lưu giữ những giá trị mang tính văn hoá, tâm linh, vừa giải quyết việc làm cho lao động địa phương, vừa thu hút du khách trong và ngoài nước đến tìm hiểu làng nghề truyền thống Việt Nam.

Ban đầu, nghề làm hương chỉ tập trung chủ yếu ở thôn Phú Lương Thượng, nhưng những năm gần đây, nghề truyền thống này đã được mở rộng ra các thôn trong xã như Cầu Bầu, Đạo Tú… Với một sản phẩm truyền thống mang cả yếu tố tâm linh, những người làm tăm hương ở Quảng Phú Cầu luôn tỉ mỉ, kỳ công ngay từ khâu chọn nguyên liệu. Vầu dùng làm tăm hương phải đủ độ tuổi và được những người thợ tuyển chọn, sàng lọc kỹ càng.

Trước đây, vầu sẽ được các người thợ chẻ, tuốt, vót bằng tay. Nhưng nay, rất nhiều hộ đã đầu tư máy móc để làm thay công đoạn này. Năng suất vì thế cũng tăng lên rất nhiều để đáp ứng các đơn hàng trong và ngoài nước. Vầu sau khi được chẻ sẽ được người thợ chọn lọc và loại bỏ những que không đạt tiêu chuẩn. Những que tăm đạt chất lượng sẽ được mang đi nhuộm rồi phơi khô dưới nắng. Tăm hương sau khi được phơi khô sẽ được bó thành từng bó lớn rồi được chuyển đi khắp nơi để se thành hương thành phẩm. 

Ngày nắng, đi trên những con đường ở thôn Phú Lương Thượng, Cầu Bầu, Đạo Tú… có thể bắt gặp những "đóa hoa" rực rỡ này... Công việc làm tăm hương ở Quảng Phú Cầu nhộn nhịp suốt cả năm, nhưng sôi động hơn cả là vào những tháng cuối năm. 

LÀNG NGHỀ XUÂN THUỶ - HUẾ

Trong danh sách những làng nhang trứ danh của Việt Nam, không thể bỏ qua làng nhang Thủy Xuân (Huế) nằm ngay trên đường Huyền Trân Công Chúa, bên cạnh là dòng sông Hương hiền hòa thơ mộng. 

Cũng như bao làng nghề làm hương truyền thống khác, đặt chân đến làng Thủy Xuân này, chưa kịp nhìn thấy nhang, đã ngửi thấy mùi thơm nức mũi, mang đến cảm giác thư thái, tĩnh tại. Không chỉ ve vuốt khứu giác, mà cả thị giác của chúng ta cũng như choáng ngợp trước những “bông hoa hương” màu sắc rực rỡ được phơi trên mọi ngả đường của làng. 

Với nguyên liệu thảo mộc, bí quyết pha trộn riêng biệt, nhang Thủy Xuân nổi tiếng thơm lâu, bền màu và đẹp mắt. Không chỉ cầu kỳ trong lựa chọn nguyên liệu mà các nghệ nhân làm nhang lành nghề của Thủy Xuân đều giữ cách làm nhang theo phương pháp thủ công truyền thống thay vì dùng máy se nhang. Tuy cách làm thủ công có phần vất vả hơn, năng suất lại không cao bằng, nhưng bù lại, đó là cách mà những người con Thủy Xuân lưu giữ giá trị truyền thống mà cha ông truyền lại. 

LÀNG KIỀN BÁI - HẢI PHÒNG

Nghề làm hương ở Kiền Bái có từ rất lâu và được lưu truyền đến ngày nay. Nghề làm hương, nếu nhìn thoáng qua, ai cũng nghĩ rằng mình có thể làm được. Nhưng khi bắt tay vào thì thấy đây không phải là một công việc dễ dàng. Vậy nhưng ở làng có những người đã gắn bó với nghề đến mấy đời.

Sản xuất hương thơm ở Kiền Bái có nhiều loại nhưng phổ biến nhất là hương se. Mỗi nén hương mỏng manh nhưng để làm ra cũng là cả một nghệ thuật. Hương se ra đời sau khi trộn bột hương được xay nhuyễn từ nhiều loại hương liệu, gồm các nguyên liệu: bột hương bài, thúy quế và hoa hồi. Thứ tạo nên mùi thơm đặc trưng của hương chính là hương liệu. Tuy nhiên, mỗi nhà lại có bí quyết pha trộn hương liệu riêng không thể lộ ra bên ngoài.

Phối trộn nguyên liệu xong đến khâu se hương. Khâu này yêu cầu người làm phải thực hiện động tác nhanh, gọn mới làm ra được những nén hương đồng đều về kích cỡ. Thân hương nhẵn, khô, độ kết dính cao là đạt yêu cầu. Khi làm xong sẽ đến công đoạn phơi. Hương được phơi trên các nong tre hoặc dựng trực tiếp xuống nền đất. Nếu hương đóng vào bao tải mang đi tiêu thụ chỉ cần phơi 4 nắng là đủ, nhưng nếu cho vào túi nilon thì phải phơi đến 5 nắng cho hương khô kiệt, như vậy mới không bị mốc. Tất cả các công đoạn đều được làm một cách cẩn thận, chu đáo.

Cách làm đơn giản là vậy nhưng để nén hương thắp lên, có mùi thơm đặc biệt, cháy hết nén và xoắn vòng lộc, người làm hương phải chọn lựa nguyên liệu rất kỹ. Đầu tiên là chân hương. Đó phải được làm bằng loại tre, nứa ngâm được trẻ nhỏ, đều tăm tắp, có vậy mới dễ cháy. Tiếp đến là bột hương được nghiền từ cây hương bài. Hầu hết các hộ sản xuất hương ở Kiền Bái đều phải đến tận các tỉnh như: Quảng Ninh, Hải Dương, Bắc Giang… thu mua rồi đem về phơi khô, nghiền nhỏ. Ngoài ra, mỗi que hương thường có thêm thành phần nhất định từ nhiều loại dược liệu khác nhau như đại hoàng, mộc hương,cam thảo, đinh hương… Tất cả tán thành bột mịn, pha trộn với nhau theo tỉ lệ nhất định.