Thực trạng phát triển các sản phẩm du lịch Inbound tại Việt Nam

Lời toà soạn: Là sự kiện lớn của ngành du lịch, Hội thảo Du lịch Việt Nam 2021 thành công với nhiều ý kiến trao đổi, đánh giá tác động của dịch bệnh Covid-19 đến ngành du lịch, cơ hội và thách thức đặt ra đối với du lịch Việt Nam giai đoạn “hậu Covid”.

Diễn ra trong 1 ngày, bên cạnh những ý kiến trao đổi, tham luận tại Hội thảo, còn có nhiều kiến giải, góc nhìn có giá trị được nhiều chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu, nhà quản lý, các hiệp hội, doanh nghiệp du lịch gửi tới.

Sau đây, chúng tôi xin trân trọng giới thiệu tới độc giả chuyên đề "Du lịch Việt Nam phục hồi và phát triển" là tập hợp các phát biểu, tham luận, bài viết trong tài liệu hội thảo do ban biên tập nội dung của Uỷ ban Văn hoá - Giáo dục của Quốc hội phối hợp với Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch thực hiện.

Dưới đây là phần đầu của bài viết DU LỊCH VIỆT NAM - THỰC TẠI, NHỮNG XU HƯỚNG, THÁCH THỨC VÀ CƠ HỘI TRONG THỜI KỲ HẬU COVID-19 của ông Nguyễn Châu Á - Tổng giám đốc Oxalis Adventure liên quan đến Thực trạng phát triển du lịch Inbound tại Việt Nam.

DU LỊCH VIỆT NAM - THỰC TẠI, NHỮNG XU HƯỚNG, THÁCH THỨC VÀ CƠ HỘI TRONG THỜI KỲ HẬU COVID-19

Nguyễn Châu Á - Tổng giám đốc Oxalis Adventure

1. Thực trạng phát triển du lịch Inbound tại Việt Nam

1.1. Tiềm năng và lợi thế của du lịch Inbound Việt Nam

Việt Nam là một quốc gia nhiệt đới với địa hình phần lớn là đồi núi (chiếm 3/4 diện tích lãnh thổ), chủ yếu là đồi núi thấp, đồng bằng chỉ chiếm 1/4 diện tích. Tính trên phạm vi cả nước, địa hình đồng bằng và đồi núi thấp (dưới 1.000 m) chiếm tới 85% diện tích. Với tổng diện tích là 331.212 km2 với diện tích che phủ rừng lên đến 42%.

Việt Nam có những tài nguyên thiên nhiên quý giá có thể kết hợp bảo tồn và phát triển du lịch thiên nhiên, du lịch thể thao mạo hiểm và các hoạt động khác,bao gồm: 33 vườn quốc gia; 59 khu dữ trữ thiên niên; 13 khu bảo tồn loài; 9 khu dự trữ sinh quyển; 54 khu bảo vệ cảnh quan.

Việt Nam có bờ biển dài 3.260 km với nhiều bãi biển, vịnh đẹp mà hiếm có nơi nào trên thế giới có được. Việt Nam được World Travel Awards bình chọn là điểm đến hàng đầu châu Á vào các năm 2018, 2019, 2021 với nhiều điểm đến nổi bật, đã khẳng định thương hiệu trên thế giới như Quảng Bình điểm đến xếp thứ 8/52 điểm đến hấp dẫn nhất thế giới (New York Times 2014); Vịnh Hạ Long - điểm đến tham quan hàng đầu Châu Á, Hội An - Điểm đến thành phố văn hóa hàng đầu châu Á, Vườn quốc gia Cúc Phương - Công viên quốc gia hàng đầu Châu Á (World Travel Awards 2021); hệ thống các cơ sở lưu trú du lịch hiện đại và đạt nhiều giải thưởng uy tín trên thế giới. Với tiềm năng và lợi thế này, du lịch Việt Nam đã có những sự phát triển nhanh chóng, thu hút được sự quan tâm của khách du lịch quốc tế với tốc độ tăng trưởng cao. Tuy nhiên Việt Nam chưa tạo ra được những sản phẩm du lịch đẳng cấp quốc tế mà bất cứ du khách nào trên thế giới cũng muốn đến một lần trong đời. Đây vừa là điểm yếu nhưng cũng là cơ hội cho Việt Nam phát triển các loại hình du lịch mới nhằm định vị Việt Nam khác biệt so với các quốc gia láng giềng.

1.2. Thực trạng phát triển các sản phẩm du lịch Inbound tại Việt Nam

Du lịch Việt Nam bắt đầu mở cửa cho khách du lịch quốc tế khoảng từ năm 1991, các loại hình du lịch chủ yếu tham quan danh lam thắng cảnh, văn hoá lịch sử địa phương kèm theo các hoạt động dã ngoại, leo núi không chuyên như Lang Biang (Lâm Đồng) và Fansipan (Lào Cai) và một số địa điểm khác. Đến những năm 2005-2010 thì các dịch vụ nghỉ dưỡng cao cấp bắt đầu mở ra để thu hút nhóm khách hạng sang từ Châu Âu, Mỹ và trong khu vực đến nghỉ dưỡng. Cùng thời

điểm thì các sản phẩm du lịch đại trà được hình thành như Bà Nà Hills, Cáp treo Vin Pearl và nhiều khu du lịch kết hợp vui chơi nghỉ dưỡng được hình thành và các loại hình này đa số thu hút khách du lịch trong nước và khách Châu Á (Trung Quốc, Hàn Quốc...). Từ 2010 các hoạt động du lịch mạo hiểm, thể thao mạo hiểm như dù lượn, thám hiểm hang động, leo núi, lướt ván và nhiều loại hình mới được hình thành, tuy nhiên chưa được mở rộng cũng như có sự độc đáo riêng nên hầu hết là "sản phẩm nên có" chứ chưa phải là "sản phẩm nên thử một lần trong đời".

Các sản phẩm du lịch văn hoá lịch sử tại Việt Nam cũng như các nước Đông Nam Á cơ bản khá giống nhau. Từ con người, văn hoá, phong tục tập quán, màu da, trang phục đối với người phương Tây chưa từng đến khu vực thì đối với họ các nước đều na ná giống nhau. Bản thân trang phục truyền thống của Việt Nam là áo dài thì người Việt Nam thì có thể nhận ra một các dễ dàng nhưng nếu muốn phân biệt trang phục truyền thống của các nước khu vực Đông Nam Á thì không phải ai cũng có thể nhận viện được một cách chính xác. Như vậy trong những năm qua Việt Nam đang cạnh tranh rất gắt gao với các quốc gia láng giềng khi đẩy mạnh xây dựng các sản phẩm du lịch tham quan văn hoá lịch sử Việt Nam cho khách du lịch phương Tây.

Năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam tăng 12 bậc từ hạng 75/141 năm 2015 lên hạng 63/140 nền kinh tế năm 2019. Tổ chức Du lịch thế giới xếp Việt Nam thứ 6 trong 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng du lịch nhanh nhất thế giới.

Trong đó, Việt Nam có chỉ số tăng cao nhất là về chính sách visa với 63 bậc (từ vị trí 116 lên 53). Các chỉ số khác được cải thiện so với hai năm trước còn có: Cạnh tranh về giá, từ vị trí 35 lên 22; cơ sở hạ tầng hàng không, từ vị trí 61 lên 50; cơ sở hạ tầng dịch vụ du lịch, từ vị trí 113 lên 106.

1.3. Nguồn khách du lịch

Theo báo cáo của Tổng cục Du lịch Việt Nam thì năm 2019 có đến 85 triệu lượt khách du lịch trong nước và 18 triệu lượt khách quốc tế. Trong đó khách Trung Quốc (5.806.425 khách chiếm 32%) và Hàn Quốc (4.290.802 khách chiếm 24%, Nhật (951.962 khách, chiếm 5%), Đài Loan (926.744 khách, chiếm 5%) là chiếm đa số, số còn lại là 6.024.067 khách đến từ các nước Mỹ, Anh, Úc, Nga, Pháp, Đức, Singapore, Malaysia, Thái Lan và một số nước khác.

1.4. Các phương thức tổ chức hoạt động du lịch Inbound tại Việt Nam

Ở Việt Nam tồn tại các mô hình du lịch chính đó là B2B (Business to Business) và B2C (Business to Consumers) và mô hình “Du lịch tự do” (Independent Travellers) tồn tại trong nhiều năm nay.

- B2B (Business to Business): Là loại hình du lịch mà phía công ty du lịch ở Việt Nam sẽ xây dựng sản phẩm và chào bán cho các đại lý du lịch khắp thế giới về các gói sản phẩm của mình có. Sau đó các đại lý sẽ tiến hành đi khảo sát thực tế và đồng ý bán theo gói đề xuất. Lúc này các đại lý ở nước ngoài sẽ chi tiền làm quảng cáo bán tour và gom đoàn gửi cho đối tác ở Việt Nam vận hành tour. Với loại hình này thì việc tiếp cận đến khách du lịch và chiến lược tiếp thị là do các "hãng" ở nước ngoài thực hiện là chủ yếu và các doanh nghiệp của Việt Nam chỉ cần tìm đúng đại lý bán tour phù hợp với loại hình mình hoạt động là đại lý tự kiếm khách và gửi cho mình. Mô hình này thì các doanh nghiệp du lịch ở Việt Nam cơ bản phụ thuộc vào đối tác nước ngoài, không tiếp cận được với du khách khi có sản phẩm mới. Việc khách đi du lịch nước nào, đi bao lâu hầu hết phụ thuộc vào đại lý bán tour ở nước ngoài, các công ty ở Việt Nam không phải đi tiếp cận khách hàng hay chi tiền quảng cáo sản phẩm đến thị trường du lịch mục tiêu và điều này sẽ do các đại lý thực hiệu theo mục tiêu kinh doanh của họ. Từ trước tới nay thì mô hình B2B chiếm khoảng gần 80% trên tổng số doanh nghiệp inbound tại Việt Nam.

- B2C (Business to Consumers): Là loại hình công ty có sản phẩm du lịch và tự có chiến lược quảng bá tiếp thị và tiếp cận thị trường khách tiềm năng của mình. Trên cơ sở đó có thể giao dịch trực tiếp với khách du lịch mà không thông qua đại lý trung gian. Loại hình kinh doanh này là rất phù hợp với tình hình hiện nay vì có thể trực tiếp trao đổi với khách du lịch để điều chỉnh sản phẩm, chiến lược kinh doanh phù hợp. Đặc biệt là khi có sản phẩm mới thì việc giới thiệu đến khách du lịch một cách nhanh chóng nhất. Tuy nhiên loại hình kinh doanh này doanh nghiệp phải đầu tư rất lớn về sản phẩm để có thể cạnh tranh với nhiều đối thủ khác trên thế giới, đồng thời phải chi những khoản tiền lớn để quảng bá, tiếp thị và tiếp cận khách hàng tại chính nơi họ đang sinh sống. Với thời đại 4.0 và công nghệ cho phép thì việc ngồi tại nhà cũng có thể thực hiện nhiều chương trình quảng bá tiếp cận khách hàng ở các thị trường phương Tây xa xôi mà không cần phải đến đó. Hiện nay tại Việt Nam đang có khoảng 20% doanh nghiệp hoạt động theo mô hình B2C - trong đó có Oxalis Adventure.

- Du lịch tự do (Independent Travellers): Là loại hình du lịch mà khách chỉ đặt vé máy bay đến đất nước họ muốn đến trong khoảng thời gian nhất định, khi đến đó thì họ sẽ tự sắp xếp tuỳ theo các dịch vụ tại chỗ để tham gia. Nhóm khách này thường được nghe đến là du lịch ba lô hay du lịch bụi. Nhóm khách này rất thịnh hành trong 20 năm trở lại đây với đặc thù là điểm đến mới và giá phải luôn luôn rẻ. Nhiều điểm đến mới tại Việt Nam cũng được khách du lịch "tây ba lô" khai thác và giúp quảng bá trước khi chúng được nổi tiếng với khách du lịch trên thế giới như các điểm Ninh Bình, Cát Bà, Phong Nha, Sa Pa, Hà Giang...

1.5. Những khó khăn, thách thức

Với những đặc thù loại hình kinh doanh du lịch của Việt Nam là B2B do đó ngoài việc phụ thuộc vào đối tác gửi khách ra thì khi đại dịch COVID xảy ra sẽ tạo ra một khoảng trống rất lớn cho ngành du lịch. Các nhóm khách Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan và Đài Loan thì chủ yếu đi du lịch theo đoàn, do các công ty du lịch lớn của quốc gia đó liên kết với đơn vị du lịch tại Việt Nam để tổ chức. Một khi điểm đến kém hấp dẫn thì đối tác sẽ hướng khách của họ đi du lịch ở địa điểm khác hay quốc gia khác dẫn đến một lỗ hổng rất lớn của điểm đến sau khi mất thị trường trọng yếu. Cụ thể trong một vài năm qua khi khách Trung Quốc và Nga rời thị trường Nha Trang thì phải mất khoảng thời gian rất dài để Nha Trang có thể cân bằng lại thị trường khách của mình.

Một yếu tố khác, việc thị trường du lịch Việt Nam có tới khoảng 80% là mô hình B2B do đó các doanh nghiệp Việt Nam sẽ rất bị động vì sau COVID thì rất nhiều đại lý du lịch ở Châu Âu và Mỹ phải đóng cửa hoặc chuyển đổi mô hình khác vì không còn khách du lịch quan tâm đến loại hình du lịch đó nữa hoặc đã phá sản sau thời gian dài dịch bệnh. Hiện nay nếu các doanh nghiệp Việt Nam vẫn phụ thuộc vào các đối tác ở những thị trường trọng điểm thì e rằng rất nhiều đối tác đã đóng cửa hoàn toàn hoặc không còn hoạt động theo mô hình du lịch cũ.

Các loại hình du lịch B2C đang dần phát triển, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn sẵn sàng bỏ ra những khoản tiền lớn để quảng bá nhận thức cho một điểm đến trên truyền thông thế giới, hoặc trực tiếp tiếp cận với khách du lịch để chào bán và lôi kéo họ đến Việt Nam để du lịch. Tuy nhiên để làm được điều này thì doanh nghiệp du lịch cần có nguồn vốn lớn và nhân lực phù hợp để kinh doanh trên thị trường quốc tế đầy cạnh tranh.

Một số thách thức sau COVID là có thể nhiều nhóm sản phẩm du lịch sẽ không còn khách du lịch như: loại hình du lịch dành cho người lớn tuổi và di chuyển qua nhiều quốc gia; loại hình du lịch tự do tây ba lô di chuyển nhiều nước trong cùng một kỳ nghỉ; các mô hình du lịch tham gia đông người có thể sẽ chỉ còn phù hợp cho du khách nội địa và khách đoàn của các nước trong khu vực. Tất nhiên, sẽ xuất hiện các loại hình du lịch khác phù hợp với tình hình mới và Việt Nam cần nghiên cứu để xây dựng các sản phẩm phù hợp, kịp đón đầu những làn sóng du lịch mới hậu COVID.

(còn nữa)

* Tiêu đề bài viết do Travelmag đặt.